БЕКІТЕМІН

«Теміртау қаласының Орталықтырылған

кітапханалар жүйесі» КММ директоры

_______________ А.Т. Жансагимова

«____»___________ 2023 ж.

1. КІТАПХАНАЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ ЕРЕЖЕСІ

1.1. Осы ережелер Қарағанды облысының кітапханалары үшін дайындалды.

1.2. Кітапханалар кітаптарға, мерзімдік басылымдарға, кинофотоқұжаттармен кітапханалар қорын құрайтын басқа да материалдарды көпшіліктің пайдалануын ұйымдастырады.

1.3. Кітапхана қоры Қазақстан Республикасының мемлекеттік меншігі болып есептеліп Мемлекеттің бақылауында болады.

1.4. Келешекте Қазақстан Республикасының экономикалық, әлеуметтік және рухани өрлеуі мақсатында кітапханалар өз қорларын тиімді пайдалануын қамтамасыз етуге шақырады.

1.5. Азаматтардың, ұымдардың, мекемелердің, кәсіпорындардың, кітапханалармен пайдалануға құқықтары бар. Ол кітапханалардың жалпына бірдейлігін, стационарлардан тыс кітапханалық пунктерді пайдалану мүмкіндігін, ішкіжүйелік кітаптар алмасуды және басқа да қызмет көрсету тірлерін қамтамасыз етеді.

1.6. Жарғыға (Ережеге) сәйкес кітапханалар пайдаланушыларға мынандай келесі қызмет түрлерін көрсетеді:

• оқу залында және абонемент арқырылы кітапхана қорымен қолдану;
• ақпараттық, анықтамалық-библиографиялық қызмет;
• көрмелік-жарнамалық қызмет;
• мәдени-білімділік бағдарламалар дайындау және өткізу;
• әр түрлі әдіскерлік-библиографиялық құралдар дайындау және көрсету.

2. ПАЙДАЛАНУШЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

2.1. Пайдаланушылардың құқықтары:

• кітапханаларды тұргылықты мекені оқу орны, жұмыс орны немесе демалыс орнында пайдалануға;
• кітапхананы пайдалануға барлық азаматтардың, сондай-ақ ұжымдық абонемент болып табылатын кәсіпорындармен ұйымдардың оның қорынан өздерін қызықтырған құжаттарды алуға.

2.2. Кітапханаға жазылғанда және оқу залдарын пайдалануға құқық алғанда, пайдаланушы жеке куәлігін беріп, оқырман формулярына қажетті мәліметтерді хабарлайды. Мекен-жайын өзгерткенде, тегін өзгерткенде пайдаланушы кітапханаға хабарлауға міндетті.

       16 жасқа дейінгі балалар кітапханаға ата-аналары немесе оларды қамқорлыққа алған адамдардың кепілдігін негізінде жазылады.

2.3. 15 жастан 21 жасқа дейінгі жас жігіттер мен қыздырға жасөспірімдер кітапханаларды, және де ересектерге арналған кітапханалар қызмет көрсетеді.

2.4. Мектеп жасына дйінгілерге және жалпы білім беретін мектептердің 1-9 сыныптарының оқушыларына, балалар кітапханалары қызмет көрсетеді.

2.5. Балалар оқуын басқарушылар: мұғалімдер, тәрбиешілер, мектептен тыс мекемелердің қызметкерлері, сол сияқты ата-аналар қажетті әдебиетті алу үшін балалар және жасөспірімдер кітапханаларын пайдалуларына болады. Кітапханаларда Жанұялық абонемент ашылуы мүмкін.

2.6. Ұлы Отан соғысының мүгедектері мен қатысушылары, еңбек мүгедектеріне кезектен тыс қызмет көрсетіледі.

2.7. Пайдаланушы үйге басылымдық шығармалар мен басқа материалдарды 30 күнге дейін мерзімге алуына болады (балалар кітапханаларында 14 күнге дейін). Жаңа журналдарды және жоғары сұраныстағы басылымдардың пайдалану мерзімін кітапхана белгілейді. Жаңа басылымдар мен сұранысы жоғары шығармаларды алу мерзімі кітапханаларда белгіленеді.

2.8. Егер басқа пайдаланушылар тарапынан сұраныс болмаса басылым шығармаларын және басқа  материалдарды қатарынан 2-мәрте алуына пайдаланушының құқығы бар.

2.9. Жоғары сұраныстағы басыламдармен, анықтамалармен, бір дана құнды басылымдармен оқу залында пайдалануға болады.

2.10. Жұмыс істемейтіндер, іссапармен жіргендер және басқада пайдаланушылар кітапханалар қорын пайдалануға құқықтары бар. Жеке жағдайларда осындай пайдаланушыларға бысылым кітапхананың шешімі бойынша кітапханашыбелгілеген кепілдіксомасының мөлшерін төлеген жағдайда үйге берілуі мүмкін.

2.11. Пайдаланушылар міндеті:

• кітапхана қорынан алған құжаттарды ұқыпты қарауға, оларға ешқандай белгі салмауға, астын сызбауға, беттерін жыртпайға және бүктемеуге, егер олар оқырман формулярында немесе басқа есепке алу құжаттарында жазылмаса кітапханадан алып шықпауға, белгіленген мерзімде қайтаруға тиіс;
• кітапханаларда қордың орнын ауыстырмауға, каталогтармен картотекалардан карточкаларды алмауға;
• баспасөз шығармаларын басқа да материалдарды алғанда тексеруге, егер қандай да бір бүлінген жері болса кітапханашыға ескертуге.

2.12. Пайдаланушы (мектеп жасына деінгі және кіші мектеп жасындағы балалардан басқа), кітапханада қабылданған оқырман формулярына немесе басқа есептік құжатқа абонементте алған әрбір данасы үшін қол қояды. Оларды кітапханаға қайтарғанда пайдаланушының қатысуымен кітапханашының қолымен өтеледі.

3. ПАЙДАЛАНУШЫЛАР ЖАУАПКЕРШІЛІГІ

3.1. Кітапхана қорына шығын келтірген пайдаланушылар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес материалдық, қылмыстық және басқа жауапкешілікке тартылады.

3.1. Шығын келтіргендер, басылымдарды жоғалқан немесе бүлдірген жауапты пайдаланушылар оларды сондай басылымдар немесе көшірмелермен немесе кітапхана мойндаған тең бағалы басылыммен ауыстыруға міндетті, сондай-ақ ауыстыруға мүмкіндік жоқ жағдайда басылымның нарықтық нақты бағасын төлеуге.

3.3. Бөлімдерге сырт киіммен, сөмкемен және портфельмен кіруге рұқсат етілмейді.

3.4. Кітапхананы пайдалану ережесін бұзғандары үшін, пайдаланушалар кітапхана әкімшілігі белгілеген мерзімге кітапхананы пайдалану құқығын айырылуы мүмкін. Ережені бұзғаны туралы материалды қарау оқу орындарына, сол сияқты еңбек ұжымдарына, немесе халық соттарына, құқық қорғау органдарына беріледі.

4. ТҰТЫНУШЫЛАРҒА ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДЕ КІТАПХАНАНЫҢ МІНДЕТТЕРІ

4.1. Кітапханалар міндеті:

• тұрғындарды кітапхана көрсететін барлық қызмет түрлерімен хабардар етуге, тұрғындардың әр түрлі топтарын кітапханаға кең тарту мақсатында шаралар қабылдауға;
• тұтынушыларды кітапхана қорымен пайдалануды қамтамасыз етуге, олардың сұраныстарын толығымен қанағаттандыру;
• пайдаланушыларға жоғарғы мәдени қызмет көрсетуге және олардың кітапханадағы жұмысына қанағаттарлық жағдай жасауда;
• қорды көпшілікке таратуда қазіргі әдістер мен формаларды қолдануға;
• берілген құжаттардың кітапханаға қайтарылуын жүйелі турде қадағалауға;
• құжаттарды қайтарғанда пайдаланушылардың қолхатын кітапханашының қойған қолымен өтеуге;
• кезекті құжаттарды үйге беру тек қана тұлынушылардан пайдалану мерзімі өткен бұрын берілген құжаттарды алғаннан кейін жүргізіледі.

5. КІТАПХАНАНЫҢ ҚҰҚЫҒЫ

• Құжаттарды пайдалану мерзімі аяқталғанынан 15 күн өткеннен кейін қарызын қайтару үшін кітапханада қабылданған барлық шараларды қолдануға, ал құжаттардың нарықтық құнын төлету үшін құқық қорғау органдарына талап жолдауға дейін құқығы бар.

Кітапхана белгілеген мөлшерде, қордан берілген құжаттар үшін кепілдік сомасын алу.